In de zorg is er veel aandacht voor Samen Beslissen, een situatie waarin arts en patiënt gelijkwaardig een dialoog voeren waarin medische kennis en persoonlijke voorkeuren in evenwicht aan de orde komen. De arts brengt vanuit zijn professie de medische opties in kaart brengt die op basis van anamnese en diagnostiek boven komen drijven.
De patiënt brengt zijn eigen persoonlijke en sociale context in en geeft aan welke behoeften en verlangens voor hem/haar het zwaarste wegen.
Met beide puzzelstukken op tafel en wederzijdse verdieping van de betekenis van beide puzzelstukken kan gezamenlijk een besluit worden genomen over het vervolg, rekening houdend met het belang dat de specifieke patiënt hecht aan de gevolgen. Dit proces is uiterst relevant bij zogenaamde “voorkeursgevoelige” beslissingen, beslissingen waarbij de waardering van de uitkomsten per individu sterk kunnen verschillen. Zeker omdat de voorkeuren sterk blijken te verschillen tussen patiënten onderling, net als voor artsen onderling en tussen artsen en patiënten.
Wat betekent dat voor situaties waarbij bespreking in het multidisciplinaire team (MDO) plaatsvindt?
Voordat de behandelend arts met de patiënt in overleg gaat over het vervolg van de behandeling kan bespreking plaatsvinden in het MDO. Alle artsen brengen dan vanuit hun eigen expertise hun medische beeld in waardoor er een gezamenlijk medisch beeld ontstaat en waarbij er ook wordt besproken wat het vervolgtraject zou zijn vanuit medisch perspectief.
Recent werd ik geraakt door het besef dat een arts met me deelde. Zij merkte voor zichzelf op dat ze het beduidend lastiger vond open naar de persoonlijke context van de patiënt te luisteren en zelfs tot een afwijkend vervolgtraject te komen na bespreking in het MDO. Herkenbaar? Ze onderkende ook dat dit invloed heeft op de besluitvorming, voor haar gevoel ongewenst.
Vanuit de psychologie is al lang bekend dat als we in de aanloop langere tijd focus houden op ons eigen beeld, zonder expliciet aandacht te hebben voor het complementaire beeld van de ander, dat daarmee een tunnelvisie ontstaat. Het bijzondere van het MDO is nu juist dat het onderling aanvullende beelden bij elkaar brengt en daarmee verrijkend werkt voor het gezamenlijke beeld. Maar dan wel specifiek vanuit de medische invalshoek. En daarmee dus nog exclusief het specifieke beeld van de individuele patiënt. De bias heeft daarmee onbewust zijn werk versterkt gedaan. En de psychologie leert ons ook dat daarna de selectieve waarneming moeilijk te voorkomen is. Precies het gevoel dat de betreffende arts bedoelde.
De volgorde beïnvloedt de waarneming
Als je echt wil gaan voor Samen Beslissen in gelijkwaardigheid is het gewenst na te denken hoe je iets kunt veranderen aan het proces daar waar een MDO plaatsvindt. Dat lijkt relevant omdat voorkeuren van mensen sterk kunnen verschillen en lang niet altijd voorspelbaar zijn. Hoe kan het dan nog (grotendeels) ontbrekende puzzelstuk van de individuele patiënt toch volwaardig en meer onbevangen een rol spelen in de gezamenlijke besluitvorming? Als we onderkennen dat de beschreven beleving van deze arts reëel is en herkenbaar vanuit psychologische wetmatigheden, dan past het om bij Samen Beslissen een oplossing te onderzoeken voor deze onbewuste bias.
Laat me weten of je je hierin herkent en of je er ook vervolgstappen in wilt zetten.
Ger Haan
06-46624444