Inleiding
Voor belangrijke maatschappelijke thema’s zoals governance, klantgerichtheid, risico management en wettelijke toezicht is het leerzaam om kennis te nemen hoe deze thema’s zich in de verschillende sectoren van onze samenleving ontwikkelen.
In dit verband viel mijn oog op het rapport van De Nederlandsche Bank “Proportioneel and Effective Supervision”. Aanleiding voor het rapport was het tienjarige jubileum van de financiële crisis. DNB voelde terecht de behoefte om de post-crisis wetgeving te evalueren, niet alleen met het doel om terug te kijken maar vooral vooruit. Een van de evaluatiepunten was na te gaan of deze post-crisis wetgeving onbedoelde (neven-)effecten teweeg bracht.
De evaluatie richtte zich op drie speerpunten:
- de proportionaliteit van regelgeving en wettelijk toezicht;
- de impact van regelgeving op de aandacht voor strategie en risicomanagement binnen raden van bestuur;
- de invloed van regelgeving op de bereidheid om risico’s te nemen (risk taking en homogeniteit).
Proportionaliteit van regelgeving en toezicht
Binnen de financiële sector heerst de algemene consensus dat de hoeveelheid regelgeving niet meer te hanteren is. Ook bij wettelijke toezichthouders ontstaat dit beeld, met daarbij het besef dat de complexiteit van regelgeving zélf een systeemrisico aan het worden is. Het is daarom niet verrassend dat uit de evaluatie blijkt dat de proportionaliteit van regelgeving verbetert kan worden. Hiermee bedoeld DNB eenvoudiger regels voor kleinere instellingen. Maar er is ook een keerzijde. Proportionaliteit houdt ook in additionele regels voor complexe instellingen die een groter risico vormen voor de financiële stabiliteit van onze maatschappij.
Impact op strategie en risicomanagement
Uit de evaluatie volgt dat de meerderheid van de instellingen aangeven dat de toegenomen wettelijke eisen juist leiden tot méér en niet minder aandacht voor strategie en risicomanagement. Voor de stabiliteit van het financiële systeem en de individuele instellingen is dit positief. Tegelijkertijd is de administratieve last van wettelijk toezicht te hoog.
Risk taking en homogeniteit
De post-crisis wetgeving heeft weliswaar bijgedragen aan robuustere financiële instellingen, daartegenover staat dat er minder diversiteit bestaat tussen instellingen. Bij hun bereidheid risico’s te nemen stemmen vele instellingen hun keuzes af op de opgelegde wetgeving. Investerings- en hedgingbeleid bijvoorbeeld worden vaak gebaseerd op de waarderingsgrondslagen van toezichthouders. Wanneer instellingen hun risk taking baseren op uniforme regels dreigt het gevaar van teveel homogeniteit onder de instellingen. De effecten van homogeniteit op de stabiliteit van het financieel systeem is nog onzeker.
Relevantie voor de zorgsector
Ten opzichte van de zorgsector heeft de financiële sector een voorsprong op het transformeren van het onderwerp van toezicht: de individuele onder toezicht staande instellingen. Het is daarom zinvol om de ontwikkelingen binnen de financiële sector te volgen.
De zorgsector mag juichen bij de conclusie die uit de DNB evaluatie kan worden getrokken dat proportioneel toezicht loont. Wanneer wettelijke toezichthouders maatwerk leveren en niet alle instellingen beschouwen als ‘one size fits all’, ontstaat meer diversiteit, meer ruimte voor innovatie en per saldo dalen de risico’s binnen de sector.
Interessant is ook het gevaar voor homogeniteit. Wettelijk toezicht oefent invloed uit op de risico’s die instellingen bereid zijn te lopen. Wanneer wettelijke toezichthouders hiervoor geen oog hebben ontstaan nieuwe risico’s waarvan de effecten nog onzeker zijn. Binnen de zorgsector kan dit tot gevolg hebben dat zorginnovatie eerder wordt afgeremd dan gestimuleerd.
Deze aspecten zijn vooral van belang voor kleinere zorgaanbieders die willen toetreden tot de markt met innovatieve concepten. Proportioneel toezicht en het stimuleren van verantwoorde risk taking zouden door wettelijke toezichthouders moeten worden ondersteund. Niet om die instellingen terwille te zijn, maar juist omdat zij hierdoor bijdragen aan een meer stabiele sector.
Het is aan te bevelen dat de IGJ een soortgelijke evaluatie verricht zoals DNB.
Henry Goverde