Onlangs viel mijn oog op een interview met Kees Ahaus, hoogleraar Health Service Management & Organization aan de Erasmus Universiteit. Mijn aandacht werd getrokken door de titel van het interview: “samenwerken is het nieuwe fuseren in de zorg”. Samenwerken, fusie en zorg. Thema’s die mij boeien. Bingo dacht ik. Lezen dus.
Om met de deur in huis te vallen: interessant artikel, met een enigszins misleidende kop. Het interview gaat namelijk over value-based healthcare – of in de woorden van Ahaus waardegedreven zorg – en de verwachting dat de fusiegolf van Nederlandse ziekenhuizen over zijn hoogtepunt is. Waardoor ziekenhuizen zich meer gaan organiseren in netwerken.
Ook ik zie dat het einde in zicht is van steeds grotere zorginstellingen. Schaalgrootte heeft voordelen, vooral wanneer het gaat over onderhandelen met zorgverzekeraars of gemeenten, maar grote instellingen hebben ook nadelen. Denk aan de toename van managementcomplexiteit en het risico van regionale dominantie. Er ontstaat steeds meer aandacht voor het bevorderen van het samenwerken tussen instellingen. Maar hoe werk je succesvol samen?
Succesvol samenwerken doe je niet zomaar
Want samenwerken is lastig! Onderzoek wijst uit dat 60 tot 70% van de samenwerkingsverbanden na 5 jaar hun doelen niet hebben gehaald. Allianties verliezen in 5 jaar 16 tot 49% van hun gezamenlijke marktaandeel. Slechts 1 op de 3 samenwerkingen verdient hun investering terug; 2/3 dus niet! En 50% resulteert in een verlies aan inkomsten of winst.
Wetenschappelijk onderzoek toont verder aan dat er niet zomaar één reden is voor het mislukken van een samenwerking. Verschillende factoren spelen hierbij een rol. Wat opvalt is dat er zowel harde factoren (organisatie, structuur, soort governance), als zachte factoren (soort mens, competenties, team, cultuur en gedrag) zijn die bijdragen aan het mislukken van een alliantie.
Als er argumenten zijn om niet samen te werken, vallen deze in het niet met de argumenten om wél samen te werken. Er zijn meer dan voldoende signalen die aangeven dat samenwerken de toekomst heeft. In de logistiek, de zorg, de overheid, het onderwijs, alles wat met innovatie te maken heeft, steeds weer is volgens de deskundigen samenwerking de oplossing. Waardecreatie, kostenbesparing, kennisdeling, flexibiliteit en het delen van investeringen zijn hierbij veelgenoemde motieven.
Maar deze rationele argumenten nemen de blokkade om samen te werken bij bestuurders niet meteen weg. Het rationaliseren van de discussie om wel of niet samen te werken zal niet leiden tot een fors groter aantal allianties. Er is meer nodigvoor het smeden van een succesvolle samenwerking.
Allereerst moeten de kritische succesfactoren die aandacht vereisen worden benoemd. Deze succesfactoren zijn:
- de beelden over jezelf, de andere partij en de samenwerking;
- de verschillen in cultuur en bestuurs- en managementstijlen;
- de aanwezigheid van samenwerkingsvaardigheden;
- het spreken van dezelfde taal.
De sleutel tot succesvol samenwerken ligt daarnaast in het opstarten van een open dialoog over ambities, belangen en relatie. Relevante onderwerpen zijn:
- wat zijn de ambities en belangen van iedere partner afzonderlijk? Waar kunnen conflicten ontstaan? Hoe gaan we daarmee om?
- wat zijn de gezamenlijke ambities (o.a. in klanttermen) en wat zijn de gezamenlijke belangen?
- wat kan en wil iedere partner brengen en halen in deze samenwerking?
- hoe ontstaat er een juiste balans tussen proces en relatie en de inhoud?
- hoe evalueren we deze onderwerpen gedurende het traject?
- wanneer is de samenwerking geslaagd?
Met name in de voorbereiding op de samenwerking is een goede risico-analyse op basis van van een open dialoog van groot belang. Het zal niet alleen veel irritatie voorkomen maar ook het pad openen naar groei van wederzijds vertrouwen met het beoogde succes als gevolg.
Meer weten, neem gerust contact met me op.
Henry Goverde
E-mail: henry.goverde@disipicio.nl
Telefoon: 06 5315 3456