Iedereen kan worden geconfronteerd met de vraag of je even kunt helpen bij de verzorging van pa, ma, oom, tante of de buurvrouw. Veel mensen reageren positief op deze vraag. Ben je ineens mantelzorger. En dan?
Wat is mantelzorg nu precies?
Ik heb eens even gegoogled en kwam uit op de site Rijksoverheid.nl. Zij komen met dit antwoord op de vraag “Wanneer ben ik mantelzorger?”.
U geeft mantelzorg als u voor iemand zorgt in uw omgeving. U doet dat vrijwillig, omdat u een sociale relatie met die persoon heeft. Zoals met een familielid, vriend of buren.
Mantelzorg is meestal langdurig en kan intensief zijn. Denk aan jongeren die meehelpen met de zorg voor een gehandicapt gezinslid. Of een volwassene die zorgt voor een familielid, vriend of buur. Vijf miljoen Nederlanders zijn mantelzorger.
De hulp bestaat uit verzorging maar kan ook hulp bij dagelijkse activiteiten zijn. Denk aan:
– hulp bij het huishouden zoals koken of schoonmaken;
– geestelijke steun, bijvoorbeeld bij depressie;
– verplegen van iemand met een handicap.
Soms verrichten mantelzorgers verpleegkundige handelingen. Zoals een dagelijkse insuline-injectie aan een diabetespatiënt.
Door mantelzorg kan de ander zich redden, thuis blijven wonen en meedoen aan de samenleving. De hulp gaat verder dan vrijwilligerswerk of de hulp die huisgenoten aan elkaar geven.
Verplegen en het verrichten van verpleegkundige handelingen
Als gewezen mantelzorger kijk ik toch wel wat verbaasd op als ik de uitleg van de Rijksoverheid lees. Waar jij, misschien enigszins schoorvoetend, ja antwoord op de vraag of je even mee wilt helpen, heeft de overheid al een heel takenpakket gedefinieerd. Met, voor mij als uitschieter, taken als het verplegen en het verrichten van verpleegkundige handelingen. Een meerjarige opleiding inclusief beroepseed en mogelijke repercussies bij een falend optreden versus een vrijwilliger met weinig tot geen verstand van zaken die zonder mogelijke gevolgen gerust zijn gang kan gaan. Het lijkt scheef. En dat is het natuurlijk ook. Professionele handjes aan het bed worden vervangen door vrijwillige, ondeskundige handjes waarop toezicht ontbreekt. Het personeelstekort in de zorg is echt groot.
WOZO en de mantelzorg
De minister van Langdurige Zorg en Sport, Conny Helder, presenteerde bijna 1 jaar geleden het programma: Wonen, Ondersteuning en Zorg Ouderen (WOZO). Het programma heeft als doel om een omslag te maken in de organisatie van de zorg en ondersteuning voor ouderen. De belangrijkste slogan van dit programma, dat reikt tot 2040: “Zelf als het kan, thuis als het kan, digitaal als het kan”.
U begrijpt dat de rol van de mantelzorger hierop perfect aansluit en deze dan ook een van de pijlers is onder het beleid voor de komende jaren. Het programma WOZO verzwaart het beroep op mantelzorgers terwijl tegelijk wordt geconstateerd dat het aantal mantelzorgers afneemt.
In een kamerbrief van december 2022 waarin de minister de voortgang van het programma WOZO toelicht staat duidelijk beschreven in welke verzwaring voor de mantelzorg voorzien is:
“Door het vergroten van de mogelijkheden om informele zorg in te zetten kan de zelfredzaamheid van cliënten vergroot worden. (Specifiek als het gaat om handelingen die nu zijn voorbehouden aan gediplomeerden) Het is belangrijk dat de informele zorgverleners goed begeleid worden in het aanleren van de handelingen. Dit om de risico’s voor de gezondheid van de cliënt te voorkomen.”
Het is dus echt de bedoeling dat de mantelzorger zelf de insulinespuit ter hand neemt. Weliswaar na enige training maar toch.
Denk na over je antwoord
Terug naar de vraag of je even kunt helpen bij de verzorging van pa, ma, oom, tante of de buurvrouw. Natuurlijk ben je best bereid om eens een bezoekje meer te brengen, de afwas of de strijk te doen en gezamenlijk familie, winkels of het gezondheidscentrum te bezoeken. Maar er wordt dus flink wat meer van je verwacht. Denk daarom goed na voor je de vraag beantwoord.
Jan Verdonk